Μετάθεση έλαβε η υλοποίηση της κυβερνητικής εξαγγελίας περί διαμόρφωσης ενός 2ου πυλώνα ασφάλισης, υποχρεωτικού, κεφαλαιοποιητικού, με δικαίωμα επιλογής των ασφαλισμένων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων διαχείρισης των αποθεματικών τους.
Το πόρισμα με τις σχετικές προτάσεις της ομάδας εργασίας την οποία συνέστησε πέρυσι ο τέως Υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης, Νότης Μηταράκης, δεν ελήφθησαν τελικά υπόψη στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο του Υπουργού Εργασίας, Γιάννη Βρούτση.
Ο βασικότερος λόγος για αυτό ήταν το δημοσιονομικό κόστος το οποίο προέκυψε από την υποχρέωση της Κυβέρνησης να υλοποιήσει τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας σε σχέση με το νόμο Κατρούγκαλου σε σχέση με τις επικουρικές συντάξεις.
Υπενθυμίζεται πως το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές στις επικουρικές συντάξεις οι οποίες εφαρμόστηκαν βάσει του κ. Κατρούγκαλου τον Ιούνιο του 2016. Συνεπώς, η Κυβέρνηση έπρεπε να επαναφέρει τις συντάξεις που κόπηκαν στο επίπεδο που ήταν τον Μάιο του 2016.
Το τοπίο σε σχέση με το ρόλο τον οποίο θα μπορούσαν να διαδραματίσουν τα επαγγελματικά ταμεία αναμένεται να ξεκαθαρίσει το 2020
Το κόστος αυτής της επαναφοράς, μαζί με τα αναδρομικά, ανέρχεται κοντά στα 350 εκατ. ευρώ για το 2020 και σε 280 εκατ. ευρώ από το 2021 και έπειτα. Η καταβολή ενός τέτοιου ποσού από το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών, χωρίς την κρατική επιδότηση, την οποία προβλέπει το νέο Ασφαλιστικό, θα ισοδυναμούσε με έλλειμμα στον προϋπολογισμό του.
Το έλλειμμα αυτό θα μεγάλωνε σε περίπτωση που υλοποιούταν από το 2021 το πόρισμα της ομάδας εργασίας του κ. Μηταράκη, το οποίο προέβλεπε υποχρεωτική ένταξη όλων των νέων ασφαλισμένων, καθώς κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε «τρύπα» 100 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση στο ΕΤΕΑΠ. Αντ’ αυτού, το Ασφαλιστικού του κ. Βρούτση προβλέπει προαιρετική ένταξη από το 2021 στο επικουρικό όσων ασφαλισμένων αποκλείονταν έως τώρα, δηλαδή των υγειονομικών, των ελεύθερων επαγγελματιών που ανήκαν στον τέως ΟΑΕΕ και τους αγρότες του τέως ΟΓΑ.
Επίσης προβλέπει προαιρετική ένταξη των νέων ασφαλισμένων από το 2021 στο εφάπαξ για όσους αποκλείονταν έως τώρα. Επίσης διατηρήθηκε η προβλεπόμενη στο ν. Κατρούγκαλου μείωση στις εισφορές του επικουρικού από τον Ιούνιο του 2022.
Επιχειρηματικοί κύκλοι ερμηνεύουν την κίνηση Βρούτση για προαιρετική ένταξη στο επικουρικό – εφάπαξ όσων αποκλείονταν από αυτό – δηλαδή κατά βάση των επαγγελματιών και των αγροτών (σ.σ. των μη μισθωτών) – ως προθάλαμο μελλοντικής υποχρεωτικής ένταξης των παραπάνω ομάδων ασφαλισμένων.
Έπειτα, σύμφωνα με τις ίδιες ερμηνείες, θα μπορούσε σταδιακά να προχωρήσει η σύσταση ενός κεφαλαιοποιητικού πυλώνα, τόσο για τους μισθωτούς όσο και για τους μη μισθωτούς – με υποχρεωτική συμμετοχή (σύμφωνα με το πρώτο σκέλος της προεκλογικής εξαγγελίας της ΝΔ) – τουλάχιστον όσων πρωτασφαλιστούν από το 2021 ή το 2022 κ.λπ.
Σύμφωνα με παράγοντες του εργοδοτικού κόσμου, ρόλο – κλειδί στις αποφάσεις της Κυβέρνησης σε σχέση με τη μορφή και τους ρυθμούς υλοποίησης της εξαγγελίας περί υποχρεωτικού 2ου ασφαλιστικού πυλώνα, αποτελούν οι αναμενόμενες αποφάσεις για την παραπέρα μείωση των εισφορών για τον 1ο πυλώνα.
Όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, όσο οι εισφορές υπέρ των δημόσιων ασφαλιστικών ταμείων βρίσκονται πάνω από το 41% των μεικτών αποδοχών, δεν υπάρχουν περιθώρια πρόσθεσης επιπλέον υποχρεωτικών εισφορών, αυτή τη φορά, υπέρ της επαγγελματικής ασφάλισης.
Το κλίμα υπέρ της εισαγωγής υποχρεωτικών ασφαλίστρων υπέρ του 2ου πυλώνα δεν θα αλλάξει ούτε με την προβλεπόμενη μείωση 0,9% στις εισφορές των μισθωτών πλήρους απασχόλησης από τον ερχόμενο Ιούνιο. Αντίθετα θα μπορούσε να αλλάξει όταν υλοποιηθεί εν πολλοίς ή πλήρως η κυβερνητική εξαγγελία μείωσης των εισφορών κατά 5 μονάδες έως το 2023, ειδικά αν αυτή αφορά τις εισφορές υγείας, όπως προβλέπει ένα πολύ ισχυρό σενάριο.
Σε αυτή την περίπτωση, τονίζουν οι ίδιες πηγές, όχι μόνο θα «άνοιγε» κάποιος «χώρος» για νέες εισφορές (με ανώτερη, όμως, ανταποδοτικότητα ως προς τη σύνταξη αλλά και ως προς την –ιδιωτική– υγεία), αλλά θα διευκόλυνε την εισαγωγή ενός μαζικού κλάδου υγείας στην επαγγελματική ασφάλιση.
Για παράδειγμα, το επαγγελματικό υπερταμείο το οποίο σχεδιάζουν οι κοινωνικοί εταίροι (ΣΕΒ, ΓΣΕΕ, κ.λπ.) προβλέπει, καταρχάς, μόνο κλάδο σύνταξης. Μία μείωση, όμως, των εισφορών υγείας μέσω της θέσπισης ενός σταθερού ασφάλιστρου και για τους μισθωτούς όχι μόνο για τους επαγγελματίες και τους αγρότες, όπως προβλέπει το Ασφαλιστικό του κ. Βρούτση.
Εφόσον, λοιπόν, «χώρος» για νέα ασφάλιστρα θα μπορούσε να «σταθεί» ένας υποχρεωτικός 2ος πυλώνας, θα έμενε ανοιχτό πώς θα υλοποιούταν το δεύτερο σκέλος της εξαγγελίας της ΝΔ, περί δικαιώματος επιλογής των ασφαλισμένων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών συνταξιοδοτικών φορέων. Η επιλογή αυτή αφορά το ποιος φορέας (δημόσιος ή ιδιωτικός) θα μπορούσε να διαχειρισθεί τα αποθεματικά του κάθε ασφαλισμένου σε ένα υποχρεωτικό 2ο πυλώνα. Το πόρισμα της ομάδας εργασίας Μηταράκη έδινε αυτό το δικαίωμα στο ΕΤΕΑΕΠ και στις ασφαλιστικές εταιρείες. Ωστόσο, υπάρχουν εισηγήσεις οι οποίες προβλέπουν να δοθεί η σχετική δυνατότητα και στα επαγγελματικά ταμεία.
Το τοπίο σε σχέση με το ρόλο τον οποίο θα μπορούσαν να διαδραματίσουν τα επαγγελματικά ταμεία αναμένεται να ξεκαθαρίσει φέτος. Το αμέσως επόμενο διάστημα, όπως ο ίδιος ο κ. Βρούτσης έχει εξαγγείλει θα ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο η 2η ευρωπαϊκή οδηγία σε σχέση με την επαγγελματική ασφάλιση. Έπειτα, θα ακολουθήσει η εξειδίκευσή της. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία θα διευκολυνθεί θεσμικά η δραστηριοποίηση των επαγγελματικών ταμείων κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Συνεπώς ο συνδυασμός της επερχόμενης μείωσης των εισφορών για τον 1ο πυλώνα (και παράλληλα τη διαφύλαξη της βιωσιμότητάς του) από τη μία πλευρά και της αναβάθμισης του θεσμικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία του 2ου πυλώνα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα δεύτερο χρόνο, δηλαδή από το 2021 και μετά, στη δημιουργία των όρων εκείνων με βάση τους οποίους θα μπορούσε η Κυβέρνηση να καταλήξει στο ακριβές «μείγμα» πολιτικής το οποίο έφερνε ένα υποχρεωτικό 2ο πυλώνα στην Ελλάδα.
